🔹مقاله علمی پژوهشی
این نوع مقاله، نتیجه پژوهشی جدید است که خود مولف انجام داده است. این نوع مقالات معمولات سه نوع ساختار دارند: یا طرحی کاملا نو و جدید دارند یا به مسئله‌ای قدیمی با نگاهی نو پرداخته‌اند یا بخشی از تحقیقات پیشیان را نقد علمی کرده‌اند.
رعایت اخلاق در این نوع مقالات احترام با تحقیقات و محققان پیشین و احترام به پژوهش آنها است.
🔹مقاله علمی ترویجی
این نوع مقالات در حالی که کاملا علمی هستند، از نظر ساختار و لحن مقاله با مقالات علمی و پژوهشی متفاوت‌اند. چون در این نوع مقالات، مخاطبین همتراز مولف نیستند و می‌توانند دانشجویان و دانش‌پژوهانی باشند که می‌خواهند تحقیق در این موضوع را شروع کنند یا علاقه‌مندانی باشند که فقط علاقه به مباحث دارند؛ لذا باید لحن نوشته به صورتی باشد که همه افراد بتوانند از آن استفاده کنند.
لحن ساده و روان و پرهیز از محاسبات آماری پیچیده از ویژگی‌های این نوع مقالات است.
🔹مقاله علمی مروری
در این نوع مقالات، نویسنده به مرور و تحلیل کلان و انتقادی نوشته‌هایی می‌پردازد که قبلا در آن زمینه منتشر شده‌اند. مؤلف مقاله مروری از طریق مقوله بندی، یکپارچه سازی، و ارزشیابی آثار پیشین، سیر پیشرفت پژوهش های جاری را در جهت روشن کردن مسئله ای مشخص دنبال می کند.
در واقع مناسب ترین فرد برای نگارش چنین مقاله ای، متخصص اهل تتبّع و مطالعه است که از نظر اطلاعات حوزۀ موضوعی خود نیز بهنگام باشد. چنین فردی را معمولاً به عنوان متخصص متون موضوعی(Subject Literature Specialist) می شناسند که با متخصص موضوعی(Subject Specialist) متفاوت است(حرّی ، ۱۳۸۸، ص ۱۸۲-۱۸۳).
🔹مقالۀ دایره المعارفی
دایره المعارف ها منطقاً ارائه دهنده اطلاعات پایه در زمینه های مختلف موضوعی هستند نه نویافته هایی که حاصل پژوهش اصیل باشد. به همین دلیل ، مقالۀدایره المعارفی مبتنی بر اسناد و مدارک و منابعی است که پیشاپیش موجود بوده و مورد جست و جو و بازیابی قرار گرفته است. مستند بودن در مقالۀ دایره المعارفی حائز اهمیت فراوان است. زیرا هر پارۀ اطلاعاتی که در مقاله دایره المعارفی درج می گردد توسط سند و مدرکی از پیش موجود حمایت می شود.
محتوای مقالۀ دایره المعارفی علی القاعده می بایست فارغ از ارزشگذاری و جانبداری له یا علیه اندیشه ای خاص باشد و بتواند تصویری از اطلاعات موجود در یک زمینه را عرضه کند؛ و هرگاه گرایش به جهت ویژه ای دارد، در واقع، تجلّی این گرایش می بایست از سرجمع اسناد و مدارک حاصل آمده باشد نه از تمایلات ذهنی نویسنده.
منابع مقالۀ دایره المعارفی نیز می بایست از جامعیت برخوردار باشد تا از یک سونگری مباحث مقاله پرهیز شود. منابع گردآمده باید حاوی نظرگاه های متفاوت و حتی متعارض باشد. از لحاظ کیفی نیز اعتبار مؤلفان منابع، اصالت منابع، انصاف و بی طرفی نویسندگان در برخورد با حقایق دارای اهمیت است(حرّی، ۱۳۸۸، ص ۱۸۶-۱۸۸).
🔹مقالۀ کنفرانسی
مقاله ای که برای ارائه در همایش های علمی تدوین می شود از لحاظ ساختار و محتوا مشابه مقاله ژورنالی است، یعنی همه اصول دربارۀ آن صادق است، خصوصاً بر نوآورانه بودن آن تأکید می شود. امّا آنچه آن را از مقاله مجله متفاوت می کند دو وجهی بودن آن است.
وجهی از آن روایتی است که قرار است در همایشنامه(Proceedings) به چاپ برسد و وجه دیگر آن روایتی است که باید در حضور جمع ارائه شود. تفاوت این دو از لحاظ حجم و نوع پردازش است.
روایت چاپی ممکن است از حجم بیشتری برخوردار باشد، چون مطالعۀ آن در فراغت بیشتری توسط علاقه مندان صورت می گیرد. امّا در روایتی که برای ارائه آماده می شود، ناگزیر باید نکاتی را رعایت کرد که از اهمیت بسزایی برخوردارند. از جمله سازگار کردن متن با مدت پیش بینی شده و استفاده از تدابیر تصویری مناسب همچون پاورپوینت.
